Çocuklarda uykuda solunum bozuklukları (USB) Uluslararası Uyku Bozuklukları Sınıflaması’na göre (ICSD3) aşağıdaki hastalıkları içerir.
- Obstruktif uyku apne sendromu
- Santral uyku apne sendromu
- Uyku ile ilişkili hipoventilasyon sendromları
- Uyku ile ilişkili hipoksemi sendromları
- İzole semptomlar ile giden durumlar
Uykuda Obstruktif Solunum Bozuklukları
Uykuda obstrüktif solunum bozuklukları faringeal kollaps ve artmış üst solunum yolu direnci sonucu horlama ve/veya artmış solunum çabası ile karakterize, uykuda görülen, üst solunum yollarına ait bir işlev bozukluğudur. Horlamadan, obstruktif uyku apnesine (OUA) kadar bu geniş yelpaze içinde yer alır. Çocuklarda OUA’si %1-4 sıklıktadır. Bebeklikten itibaren her yaş grubunda görülür, ancak en sık 2-8 yaşları arasında görülür. Çocuklarda OUA’nin en sık nedeni okul öncesi çocuklarda adenotonsiller hipertrofidir. Büyük yaşlardaki çocuklarda ve ergenlerde obesite önemli bir nedendir. Çocukluk çağında ortayüz defektleri, mandibuler hipoplazi ve üst solunum yollarında darlığa neden olan sendromlarda (Apert sendromu, Crouzon sendromu, Pfeiffer sendromu, yarık damak, Pierre Robin sekansı, Juvenil İdiyopatik Artrit, vs) OUA’si görülebilir. Ayrıca Akondroplazi, Down sendromu, Ehler Danlos sendromu, Prader–Willi sendromu da OUA’nin görülebildiği diğer sendromlardır. Prader Willi sendromu olan ve büyüme hormonu tedavisi alan çocuklar mutlaka OUA açısından yakından izlenmelidir. Nöromuskuler hastalığı olan çocuklarda da (serebral palsi, Duchenne muskuler distrofisi, myotonik muskuler distrofiler gibi) hipoventilasyon yanısıra OUA görülebilir. Prematüre doğan çocuklarda daha sık görülür.
Klinik bulgular:
Aileler çocuklarını sıklıkla uykuda gürültülü solunum, horlama, ağızdan soluma, nefesin bir süreliğine durması ve sık uyanmalar ile giden huzursuz uyku nedeni ile getirirler. Bu çocuklarda gündüzleri uykululuk, baş ağrısı, okul başarısında düşme, enürezis, davranış bozuklukları,
dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozuklukları sıktır. Ağır olgularda sistemik ve pulmoner hipertansiyon görülebilir. Obesite yanısıra büyüme geriliği de görülebilir.
Tanı:
Tanı için semptomlar, eşlik eden hastalıklar, fizik inceleme bulguları, uyku skorları, polisomnografi (PSG), oksijen takibi, uyku video kayıtları, poligrafi, görüntüleme yöntemlerinden faydalanılır.
Tedavi:
Nazal dekonjestanlar, lökotrien reseptör antogonistleri, adenotonsillektomi, kilo vermek için diyet, oral aparatlar, CPAP/BİPAP uygulamaları, kranial deformiteye yönelik cerrahi tedaviler, trakeotomi ve mekanik ventilasyon hastalığın ağırlığı ve etiyolojisine göre tedavi seçenekleridir.
SANTRAL APNE
Santral apnede solunum uyarısı ve solunum hareketi yoktur. Çok daha nadir görülür. Birincil ve ikincil nedenlere bağlı görülebilir. Doğuştan santral hipoventilasyon sendromu; genetik nedenli, nadir görülen bir hastalıktır. Çoğu olguda uyanıkken solunum normal iken, uykuda apneler, hipoventilasyonlar ve sonucunda hipoksemi, hiperkapni görülür. Olguların %15’inde ise uyanıkken de bu bulgular görülür. ROHHAD sendromu, hızlı gelişen obezite ve hipotalamik disfonksiyonun görüldüğü; hipoventilasyon ve otonomik disregülasyonun olduğu, geç başlayan santral hipoventilasyon sendromudur. Diğer nörolojik hastalıklarda, solunum merkezini etkileyen beyin tümörlerinde, Ailesel disotonomi sendromunda, Prader Willi sendromunda, Arnold Chiari malformasyonunda da santral apneler görülebilir. Opiyadlar başta olmak üzere ilaçlar, yüksek irtifa, erişkinlerde ağır kalp yetmezliği de santral apne nedenlerindendir.
Tedavi:
Non invazif mekanik ventilasyonun yanı sıra, ihtiyacı olan ağır olgularda trakeotomi ile pozitif basınçlı ventilasyon uygulanabilir. Frenik sinirin elektriksel stimülasyonunu sağlayan diyafram pili tedavide kullanılabilecek bir diğer uygulamadır.
UYKU İLİŞKİLİ HİPOVENTİLASYON SENDROMLARI
Uykuda solunum kaslarının zayıflığı, skolyoz gibi göğüs deformiteleri, bulbar palsi nedeni ile görülür. Kas hastalıkları önemli nedenlerindendir. Gece boyunca hipoksemi ve hiperkarbi birlikte görülür.
Tedavi:
Genellikle BPAP desteği gerekir. Cihaz desteği ile oksijenlenmede düzelme olmuyorsa ek oksijen tedavisi de uygulanır.